Waterstof tegen ziekte en veroudering

Rimpels die vervagen, gewrichten die weer soepel worden, geestelijke scherpte die terugkeert: waterstofgas (H2) is in opkomst als levenselixer. Steeds meer studies suggereren dat je er niet alleen een indrukwekkend aantal ouderdomsziektes mee kunt bestrijden, maar dat waterstof ook de veroudering zelf aanpakt.

De stelling dat er altijd genoeg waterstofgas (moleculaire waterstof of H2) zal zijn, is een understatement van kosmische proporties. H2 is het meest voorkomende molecuul van het heelal, maakt 75 procent van de materie in het universum uit en is de belangrijkste bouwsteen van sterren (en dus de zon). Ver in de ruimte drijven gigantische waterstofgaswolken met klinkende namen als de Orionnevel, Carinanevel en Krabnevel waarin sterren worden geboren. Dichter bij huis klotsen er alleen al in de oceanen ernorme hoeveelheden waterstof, aangezien water (H2O) uit twee moleculen waterstof (H2) en één molecuul zuurstof (O) bestaat. Naar schatting bestaat 0,5 procent van onze planeet uit H2. Kortom, over een tekort hoeven we ons geen zorgen te maken.

Waterstofgas als levenselixer

Waterstof staat de laatste jaren in de schijnwerpers als beloftevolle, onuitputtelijke drager van schone energie, maar dringt zich nu ook naar voren in een totaal andere rol: die van medicijn en levenselixer.

Tot voor kort werd algemeen aangenomen dat waterstof geen biologische effecten in ons lichaam heeft [bron]. Dat idee veranderde in 2007 met een invloedrijke publicatie van Japanse wetenschappers die onthulden dat waterstofgas antioxidante taken in onze cellen uitoefent. Als je een beroerte krijgt, wordt veel van de neurologische schade aangericht door de overdosis vrije radicalen die daarbij vrijkomt. De Japanners wisten bij laboratoriumratten hersenschade na een beroerte te beperken door waterstofgas toe te dienen. Sindsdien zijn er meer dan 1600 wetenschappelijke artikelen over  de invloed van H2 op de gezondheid verschenen. De resultaten zijn adembenemend. Er zijn aanwijzingen dat waterstof therapeutische mogelijkheden biedt bij meer dan 170 verschillende ziekten en aandoeningen in alle organen kan verlichten [bron]. Zo lijkt het erop dat H2 een gunstig effect heeft bij diabetes type 2, hart- en vaatziekten, kanker, reuma, parkinson en alzheimer. Bovendien blijkt dat waterstofgas een reeks fundamentele verouderingsprocessen kan vertragen en zelfs kan terugdraaien.

Voetbalprofs presteerden beter dankzij water met waterstofgas

Toegegeven: het leeuwendeel van het medische onderzoek met H2 is tot dusver in petrischaaltjes en met proefdieren gedaan, maar het aantal studies waarbij waterstofgas met proefpersonen wordt getest neemt snel toe. Een greep:

Net als koolzuur kan waterstofgas aan water worden toegevoegd. Bij patiënten met kenmerken van het metabool syndroom (zoals een ontregelde suikerhuishouding, ontregelde bloedvetten en overgewicht)  die gedurende tien weken dagelijks een liter water met waterstofgas dronken, verbeterde de bloedvetten (o.a.totaal cholesterol en ldl-cholesterol omlaag) en ging het niveau van superoxide dismutase omhoog, een enzym dat vrije radicalen wegvangt [bron].

Patiënten met de ziekte van Parkinson die gedurende 48 weken elke dag een liter water met waterstofgas dronken, scoorden na afloop van het experiment beter op een  test die de ernst van de ziekte meet dan parkinsonpatiënten die gewoon water hadden gedronken [bron].

Bij patiënten met longkanker die twee weken lang dagelijks een mengsel van waterstofgas en extra zuurstof inhaleerden, werden gunstige effecten in de afweer geconstateerd [bron].

Bij patiënten die kort na een herseninfarct twee keer per dag een uur waterstofgas inhaleerden, werd de neurologische schade beperkt [bron].

Ook bij gezonde vrijwilligers zijn posititeve effecten van waterstofgas gevonden. Zo presteerden voetbalprofs beter met een interval-sprint-oefening als ze vooraf water met H2 hadden gedronken [bron]; bij gezonde twintigers die een maandlang dagelijks 300 ml water met waterstofgas hadden gedronken, waren de gehaltes van het lichaamseigen antioxidant glutathion en het antioxidante enzym catalase gestegen; tekenen van oxidatieve schade waren verminderd [bron].

Dankzij dit soort veelbelovende studieresultaten vindt waterstofgas zijn weg nu snel naar de wellness- en anti-aging markt. Japan loopt hierin voorop, met spa’s en klinieken waar anti-aging behandelingen en schoonheidsproducten op basis van waterstofgas worden aangeboden.

Waterstofgas komt van nature voor in ons lichaam

Even een stapje terug. Moleculair waterstof (H2) bestaat uit twee waterstofatomen en is het kleinste en lichtste molecuul dat we kennen. Juist doordat het zo minuscuul is, dringt het gemakkelijk het lichaam, de cellen en de organellen binnen. Vanuit het bloed belandt het ook snel via de bloed-breinbarrière in de hersenen. Hoewel je bij waterstof misschien aan opslagtanks met sinistere waarschuwingen voor explosiegevaar denkt, of aan de Hindenburg-ramp van 1937, toen een met waterstofgas gevulde zeppeling brandend neerstortte, is het gas onder normale omstandigheden veilig. Het zit zelfs al in je lichaam, waar darmbacterieën het produceren als ze voedingsvezels fermenteren [bron]. Die hoeveelheid kan zelfs oplopen tot liters per dag [bron]. Vermoedelijk is dat een reden waarom  vezelrijke voeding zo goed voor ons is.

Al in 1975 lieten onderzoekers zien dat waterstofgas mogelijkheden biedt als medicijn: ratten met huidkanker (plaveiselcelcarcinoom) werden in een drukcabine gezet die werd gevuld met waterstofgas. Na twee weken waren de tumoren geslonken [bron]. Dit veelbelovende spoor bloedde echter dood, totdat Japanse onderzoekers H2 in 2007 opnieuw als potentieel medicijn op de kaart zetten.

Het grootste gezondheidseffect dankt H2 aan zijn directe en indirecte antioxidante werking [bron]. Oxidatie is het werk van vrije radicalen en is een belangrijke oorzaak van ziekte en veroudering. Dat komt omdat vrije radicalen belangrijke moleculen en celstructuren, zoals DNA, celmembranen en telomeren (zie verderop) aantasten. Toch weten we inmiddels dat je de veroudering niet kunt stilzetten door het lichaam met antioxidanten vol te pompen. Sterker, hoewel antioxidanten beschermend zijn, kun je ze ook overdoserenen en het leven daarmee misschien zelfs verkorten. Dat komt omdat vrije radicalen weliswaar schade aanrichten, maar in kleine hoeveelheden vervullen ze essentiële signaalfuncties in de cel. Een krachtig antioxidant, zoals vitamine C, elimineert zonder onderscheid zowel destructieve als gunstige vrije radicalen. De Japanse wetenschappers zagen dat waterstofgas als een selectief antioxidant werkt, eentje die vernielzuchtige  vrije radicalen aanpakt en nuttige vrije radicalen met rust laat [bron].

Waterstofgas houdt op verschillende manieren vrije radicalen in toom

Zo ongeveer negentig procent van alle vrije radicalen die onze gezondheid bedreigen, is afkomstig van mitochondriën, de energiecentrales van onze cellen. Omdat waterstofgas zo klein is, kan het in tegenstelling tot de gebruikelijke antioxidanten gemakkelijk door het membraan van mitochondriën dringen. Eenmaal binnen in de mitochondriën kan H2 een paar van de heftigste en meest voorkomende vrije radicalen (het hydroxy-radicaal en peroxynitriet) eigenhandig onschadelijk maken.

In onze cellen wordt ook nog een andere beruchte vrije radicaal geproduceerd: stikstofmonoxide (NO), typisch een molecuul met een Jekyll en Hyde profiel. In kleine hoeveelheden is NO van levensbelang als signaalmolecuul dat onder meer de bloeddruk, vaatverwijding en het immuunssysteem reguleert, maar in grotere hoeveelheden kan het ontstekingsprocessen stimuleren die samengaan met diabetes type 2, alzheimer en veroudering [bron]. Waterstofgas laat NO zelf met rust, maar remt wel het enzym dat een ontstekingsbevorderende  vorm van NO produceert [bron].

Onze cellen verweren zich tegen vrije radicalen met het krachtig antioxidant glutathion en de antioxidante enzymen catalase en superoxide dismutase. Waterstofgas activeert een soort alarmknop (Nrf2) in cellen, die zorgt dat de productie van deze afweermiddelen omhoog gaat [bron].

Mede dankzij deze veelzijdige antioxidante werking heeft waterstofgas een gunstige impact op een reeks fundamentele verouderingsprocessen. In een recent overzichtsartikel wordt een aantal opgesomd:

• Waterstofgas beschermt het DNA. Naarmate we ouder worden sluipen er meer foutjes in ons erfelijke materiaal, onder meer door de invloed van schadelijke stoffen (sigarettenrook, uitlaatgassen), UV-straling en de vrije radicalen uit de mitochondriën. H2 gaat de toename van deze DNA-schade tegen.
• Waterstofgas remt de vermeerdering van verouderde (senescente) cellen. Als we ouder worden, verschijnen er steeds meer cellen die niet meer kunnen delen en in plaats van opgeruimd te worden, blijven zitten en schadelijke stofjes uitscheiden. H2 remt de toename van deze ‘zombiecellen’.
• Waterstofgas gaat ongustige epigenetische veranderingen tegen. Als we ouder worden verandert het gedrag van onze genen, waarbij sommige genen onbedoeld actief worden terwijl andere onbedoeld worden uitgeschakeld. H2 gaat dit epigentische verval tegen.
• Waterstofgas remt het verkorten van telomeren. Telomeren zijn een soort slijtzones aan het uiteinde van de chromosomen, die bij elke celdeling een stukje korter worden. Korte telomeren zijn een teken van celveroudering. H2 gaat dit proces tegen; er zijn aanwijzingen dat het drinken van water met waterstofgas de gemiddelde telomeerlengte kan laten toenemen.
• Waterstofgas gaat het chronische ontstekingproces tegen dat wordt beschouwd als een drijvende kracht achter veroudering.
• Waterstofgas bevordert autofagie, een proces waarbij afval in de cellen wordt opgeruimd. De achteruitgang van autofagie wordt gezien als een belangrijke oorzaak van veroudering.
• Waterstofgas verbetert de werking van mitochondriën. Naarmate we ouder worden functioneren de energiecentrales van de cellen slechter, waarbij ze steeds meer vrije radicalen en steeds minder energie produceren. H2 laat ze weer beter functioneren.

In het kader van een wetenschappelijk experiment kregen veertig 70-plussers (m/v) gedurende zes maanden elke dag water met waterstofgas of gewoon water (placebo) te drinken. Na afloop constateerden de onderzoekers dat het drinken van water met waterstofgas geen enkel nadelig effect had maar wel een reeks biomarkers van het verouderingsproces gunstig had beïnvloed. Zo was de gemiddelde lengte van de telomeren toegenomen, waren er gunstige veranderingen in de hersenstofwisseling zichtbaar op MRI-scans en hadden er gunstige epigenetische veranderingen plaatsgevonden. Daarbij presteerden de ouderen die water met waterstofgas hadden gedronken beter op de  klassieke ‘zit-sta-test’ waarbij ze binnen een een beperkte tijd zo vaak mogelijk uit een stoel moesten opstaan.

Zo profiteer je van waterstofgas

Op dit moment is nog onzeker welke methode om H2 tot je te nemen het beste werkt en wat de ideale dosis is. Het is een kwestie van experimenteren (en budget). Feit is dat het innemen van waterstofgas volkomen veilig is. Sinds 1943 wordt het in zeer hoge concentraties bij diepzeeduiken gebruikt om decompressieziekte te voorkomen en talloze studies hebben bevestigd dat dit geen enkel nadelig effect heeft [bron]. Ook bij de onderzoeken die sinds 2007 bij patiënten en gezonde vrijwilligers zijn gedaan, zijn geen ernstige bijwerkingen van H2 aan het licht gekomen.

– Laat je darmen meer H2-produceren. Er zijn verschillende soorten voedingsvezels die de hoeveelheid waterstofgas (H2) in de dikke darm kunnen verhogen. Dit gebeurt doordat deze vezels door de darmbacteriën worden gefermenteerd, waarbij waterstofgas en andere gassen zoals methaan en koolstofdioxide vrijkomen. Het voordeel van het stimuleren van H2 in de dikke darm met vezels, is dat het waterstofgas dan langer in je lichaam circuleert dan wanneer je  waterstofgas drinkt [bron]. Verschillende studies hebben laten zien dat waterstofgas dat in de darmen wordt geproduceerd, beschermende en zelfs therapeutische effecten heeft – onder meer bij hepatitis en bij spierherstel na het sporten [bron, bron, bron].  Voedingsvezels waar darmbacteriën dol op zijn: fructo-oligosacchariden (bananen, uien, knoflook, asperges, volkoren granen), inuline ( cichoreiwortel, artisjokken, knoflook, uien), alacto-oligosacchariden (peulvruchten, sojaproducten) en resistent zetmeel (groene bananen, rijst, bonen, linzen).

-Neem een bad in H2-water. Dit is vooral iets voor wellness-spa’s. Hoewel het waterstofgas in het water binnen tien minuten tot in alle uithoeken van je lichaam doordringt, wordt baden in H2-water vooral gezien als een weldaad  voor de huid. Er zijn aanwijzingen dat H2-water huidschade door de zon tegengaat [bron], rimpels laat vervagen en collageen laat toenemen [bron].

–Inhaleer waterstof gas. Hiervoor zijn verschillende apparaten voor thuisgebruik op de markt. Het inhaleren van H2 geldt als een zeer efficiënte en precieze methode, waarbij het bloed en de weefsels binnen twee tot drie minuten met waterstofgas verzadigd raken [bron]. Terwijl inhaleren van H2 gunstige effecten van top tot teen heeft, is het ook een veelbelovende methode om ziekten van de ademhalingswegen, zoals COPD en misschien zelfs longfibrose aan te pakken. De apparaten bieden verder mogelijkheden voor lokale behandelingen. Zo kan het H2-gas naar een gezichtsmasker worden geleid om huidveroudering te behandelen. Het gas kan ook naar een bril worden geleid voor het behandelen van oogkwalen. Als je de aanschaf van een waterstofgas-inhalator overweegt, stuur dan voor meer informatie een mailtje naar redactie@lifeunlimited.nl.

-Drink dagelijks water met waterstofgas  (gehydrogeneerd water, H2-water, waterstofrijkwater). Dit is de meest gebruikte methode vanwege het gemak. Waterstofgas dat je drinkt blijft slechts twintig tot dertig minuten in het lichaam [bron, bron] en daarom wordt vaak aangeraden het in verschillende porties verspreid over de dag te drinken.

Er zijn H2-supplementen die je in water kunt oplossen, maar ik geef de voorkeur aan een apparaatje dat met elektrolyse waterstof in water creëert. Pas op, er zijn veel H2-generatoren van slechte kwaliteit op de markt die weinig H2 genereren en ook nog potentieel schadelijke materialen (zoals aluminium) bevatten.

Veel goede informatie over de medische toepassingen van waterstofgas vind je op de Engelstalige website van het Molecular Hydrogen Insitute. Wetenschappelijke publicaties over medische toepassing van H2 worden overzichtelijk verzameld op Hydrogen Studies.

Tekst Pim Christiaans | Life Unlimited

Boeiende blog? Door hem te delen steun je deze site. Je kunt ook HIER een kleine donatie doen. Dank!