Kaneel houdt je langer jong

In de gemiddelde keukenkast staat een onvermoede verjonger: kaneel. Om gezond oud te worden, is een laag-stabiele bloedsuikerspiegel  een voorwaarde. Volgens een recente studie helpt de huis-tuin- en keukenspecerij daar uitstekend bij. Er zijn ook nog eens aanwijzingen dat kaneel tegen alzheimer beschermt, ingezet kan worden bij Covid-19 en huidveroudering tegengaat.

Als je lang jong en gezond wil blijven, moet je je bloedsuikerspiegel goed in het gareel zien te houden. Zodra je bloedsuiker ook maar een beetje verhoogd is, verloopt je verouderingsproces sneller, onder meer omdat er dan meer schadelijke verbindingen tussen suiker, eiwitten en vetten (AGEs) in je lichaam ontstaan. Een bloedsuikerspiegel die aan de lage kant is en weinig hoge pieken vertoont, dat is het beste. Bij veel mensen kruipt de gemiddelde bloedsuikerspiegel echter met de jaren gestaag omhoog, terwijl de bloedsuikerspiegel na een maaltijd steeds verder opveert.

Een gezond voedingspatroon met zo min mogelijk sterk bewerkte levensmiddelen en suikerbommen, veel lichaamsbeweging, voldoende slaap, weinig chronische stress en het behouden van een gezond lichaamsgewicht: dat zijn zonder discussie de vijf beste manieren om je suikerhuishouding optimaal te houden. Ja, ja, ook geregeld vasten is heel effectief, maar slechts weinigen houden deze spartaanse methode een leven lang vol.

Kaneel bestrijdt misschien ook alzheimer

Om de puntjes op de ‘I’ te zetten, zou je daarnaast ook dagelijks een theelepel kaneelpoeder kunnen innemen. Het voordeel van kaneel is dat het naast het reguleren van de bloedsuikerspiegel vermoedelijk een reeks andere gunstige eigenschappen heeft. Kaneel bevat behalve mangaan, ijzer en kalk een reeks bioactieve stofjes die als antioxidant dienen, stille ontstekingen bestrijden, schadelijke bacteriën en virussen het leven zuur maken en misschien een antikankerwerking hebben. Er zijn zelfs aanwijzingen dat kaneel kan helpen bij het bestrijden van artritis, arteriosclerose, hoge bloeddruk, ongunstige samenstelling van de bloedvetten en last but not least de ziekte van Alzheimer, omdat het de vorming van ‘alzheimereiwitten’ tegengaat (1, 2).

… en Covid-19

Ook zijn er aanwijzingen dat kaneel kan helpen bij Covid-19 (bron). Een hoge bloedsuikerspiegel is een risicofactor voor het een ernstig beloop van Covid-19 (bron), terwijl kaneel helpt om de bloedsuikerspiegel binnen de perken te houden. Maar kaneel bestrijdt Covid misschien op andere manieren. Iraanse wetenschappers wijzen in een overzichtsartikel op de rol die kaneel speelt binnen de Traditionele Perzische Geneeskunde (TPG): ‘De slijmvlies-obstructie van de luchtwegen, die optreedt bij SARS-CoV-2, heeft soortgelijke kenmerken in TPG-studieboeken die ons kunnen leiden naar nieuwe behandelingsbenaderingen,’ schrijven ze.‘Theoretisch kan kaneel effectief zijn bij COVID19 door zijn anti-obstructieve werking. Daarnaast zijn er farmacologische aanwijzingen voor antivirale, ontstekingsremmende, antioxidante, orgaanbeschermende en antidepressieve effecten van kaneel.’

… en rimpels

Uit een Japans onderzoek kun je afleiden dat kaneel ook goed voor de oudere huid is. Zoals je weet zorgt de aanmaak van collageen ervoor dat de huid zijn stevigheid behoudt. Het waardevolle eiwit wordt aangemaakt door gespecialiseerde cellen: fibroblasten. Het hormoon IGF1 stimuleert fibroblasten collageen te maken. Zowel de aanmaak van IGF1 als collageen kachelen echter achteruit als we ouder worden. De Japanse onderzoekers voerden tien verschillende natuurlijke stofjes toe aan reageerbuizen met menselijke fibroblasten en keken of die daardoor meer collageen gingen produceren. Dat gebeurde in de hoogste mate met ceylonkaneel (meer uitleg over kaneelsoorten verderop). Dat komt omdat het kaneelstofje cinnamaldehyde de receptoren voor IGF1 op de fibroblasten beter laat werken, ontdekten de Japanners. Daardoor wordt de opdracht van IGF1 om collageen aan te gaan maken beter doorgegeven. ‘Onze bevindingen zouden behulpzaam kunnen zijn bij het verbeteren van de tekenen en symptomen van huidveroudering, omdat een vermindering van huidcollageen daar de belangrijkste oorzaak van is,’ schrijven de onderzoekers.

Kaneel verlaagt bloedsuikerspiegel bij diabetes

Veruit het bekendste en best onderzochte effect van kaneel is echter het  verbeteren van de suikerhuishouding. Dat effect is zelfs zo vaak bij mensen met diabetes getest, dat er een reeks metastudies over beschikbaar is: studies die de resultaten van eerdere onderzoeken kritisch doorlichten en samenvoegen. Maar: waar onderzoekers in de ene metastudie concluderen dat kaneel bewezen werkt (3), stellen onderzoekers in de andere metastudie dat dit niet zo is (4).

Ceylonkaneel  en Chinese kaneel

Deze ‘metaverwarring’  is eenvoudig te verklaren als je meer van kaneel en het gebruik ervan weet. De specerij wordt gewonnen uit de binnenste schors van de kaneelboom, een tropische boomsoort waar veel varianten van bestaan. De twee belangrijkste (en meest onderzochte) soorten kaneel zijn ceylonkaneel of echte kaneel (Cinnamomum verum of Cinnamomum zeylanicum) en cassia of Chinese kaneel (Cinnamomum aromaticum of Cinnamomum cassia). Alleen al het feit dat de twee kaneelsoorten onderling behoorlijk verschillen in de gehaltes bioactieve stoffen, kan de verschillen in studieresultaten verklaren. Bovendien wordt kaneel ook nog in allerlei verschillende vormen aan proefpersonen en patiënten toegediend: als kaneelpoeder (gemalen schors) maar ook als thee of als een extract waarin een van de vele bioactieve stoffen is geconcentreerd. Dan wordt er per studie ook nog eens sterk gevarieerd in de dosering. Geen wonder dat er uiteenlopende studieuitkomsten zijn waar moeilijk een touw aan vast te knopen valt.

Kaneel imiteert de werking van insuline

Hoe dan ook heeft kaneel in een groot aantal (kleine) onderzoeken te hoge bloedsuikerwaarden naar beneden gebracht. Met laboratorium- en dieronderzoek is een aantal onderliggende mechanismen van zowel ceylonkaneel als Chinese kaneel gevonden, die dit gunstige effect kunnen verklaren:

• Kaneel remt spijsverteringsenzymen waardoor glucose vertraagd de bloedciculatie bereikt en er een lagere insulinerespons is (5, 6).
• Kaneel bevat een stof (methylhydroxychalcone polymeer) die de werking van insuline op vetcellen imiteert, waardoor glucose beter uit het bloed wordt opgenomen (7, 8).
• Kaneel versterkt de werking van insuline, volgens een laboratoriumexperiment zelfs met een factor twintig (9).
• Kaneel verhoogt de insulinegevoeligheid van spier- en vetcetten, onder meer via een gunstig effect op signaaleiwitten en de insulinereceptoren (10).
• Kaneel bevordert de aanmaak van glycogeen (een vorm van suiker die in de spieren en lever ligt opgeslagen) in de lever. Dat is gunstig voor bloedsuikerregulatie. (11).
• Kaneel verbetert de insulinegevoeligheid van hersencellen. Bij muizen met overgewicht verhoogde kaneelstofjes daarbij de hersenactiviteit en de beweeglijkheid van de dieren (12).

 

Pas na veertig dagen had kaneel een optimaal effect

Turkse onderzoekers wilden van verschillende doseringen kaneelpoeder het effect op de bloedsuikerhuishouding en het gewicht (BMI) weten – van mensen zonder diabetes. Daartoe gaven ze 41 gezonde mannen en vrouwen (gemiddelde leeftijd 37) zonder overgewicht de opdracht veertig dagen lang elke dag 1, 3, of 6 gram cassiakaneelpoeder in te nemen met een appel of een glas melk. Vooraf, na twintig dagen en na veertig dagen  werden de deelnemers gewogen. Ook werd er bloed afgenomen. Dat gebeurde steeds nadat ze tien uur niks hadden gegeten (‘nuchter’) en twee uur na het ontbijt.

De inname van kaneel had geen effect op het gewicht en op de HbA1c (een maat voor de gemiddelde bloedsuikerspiegel over een periode van anderhalve maand). De bloedsuikerspiegel in nuchtere toestand was na veertig dagen gemiddeld alleen iets lager in de groep die dagelijks 6 gram kaneel had ingenomen. De  bloedsuikerspiegel twee uur na de maaltijd was na veertig dagen bij alle doseringen ongeveer even sterk verlaagd. Kortom, om de bloedspiegel in nuchtere toestand met kaneel omlaag te krijgen, dien je volgens deze studie elke dag ten minste 6 gram te slikken; om de bloedsuikerspiegel na de maaltijd minder hoog te laten pieken, volstaat 1 gram kaneel per dag.

Interessant was dat de effecten na veertig dagen groter waren dan na twintig dagen: kortom, in plaats van het af en toe bij een suikerrijke maaltijd in te nemen zoals sommige therapeuten aanbevelen, heb je een beter resultaat als je kaneel permanent dagelijks inneemt. En in dat geval heeft het tijd nodig om er het best mogelijke resultaat mee te bereiken.

De onderzoekers schrijven dat de effecten van kaneel die zij bij hun gezonde proefpersonen vonden, kleiner zijn dan wat er bij patiënten met diabetes wordt gezien. Ze vermoeden dat terwijl kaneel bij patiënten de bloedsuiker verlaagt, het bij gezonde personen eerder een regulerend effect heeft: de bloedsuikerspiegel blijft dankzij kaneel beter binnen de gezonde marges.

Het is niet de eerste keer dat er een gunstig werking van kaneel bij gezonde proefpersonen is gezien. In een Portugees/Britste studie met dertig gezonde vrijwilligers zorgde het drinken van kaneelthee ervoor dat de bloedsuikerspiegel minder snel en hoog opveerde na het drinken van een glas suikerwater op de nuchtere maag (‘orale glucose tolerantietest’). In een Britse studie met zeven jonge en slanke proefpersonen zorgde inname van 5 gram kaneelpoeder dat de bloedsuikerspiegel na de glucose tolerantietest minder hoog piekte (en dat effect werd ook nog twaalf uur na inname van het kaneelpoeder gemeten). Voor een kleine Zweedse studie aten proefpersonen rijstpudding met of zonder 6 gram kaneelpoeder. Na het eten van de pudding-mét steeg de bloedsuikerspiegel minder snel en hoog.

Dosering en wijze van gebruik

Thee, poeder of extract? Het is niet duidelijk in welke vorm kaneel het beste werkt, maar met het gewone huis-tuin-en keukenpoeder krijg je alle werkzame stoffen binnen. En in meerdere studies zijn er goede resultaten met poeder  bereikt. Als je het samen met een koolhydraatrijke maaltijd of snack inneemt verzacht je het stuiterbaleffect daarvan op de bloedsuikerspiegel (voortaan altijd kaneel op de appeltaart!), maar voor een optimaal effect dien je kaneel langere tijd dagelijks in te nemen. De meest gebruikte doseringen in onderzoeken zijn 1 tot 6 gram per dag. Over de veiligheid en mogelijke interacties met andere medicijnen in die hoeveelheden is weinig bekend, maar er zijn geen serieuze aanwijzingen voor schadelijkheid (16). Kaneel is volgens het American Herbal Products Association’s Botanical Safety Handbook veilig, maar gebruik door zwangere vrouwen wordt afgeraden. Nadelige effecten die soms worden gevonden zijn irritatie en allergie (13). Vaak wordt in onderzoeken voor Chinese kaneel (cassiakaneel) gekozen omdat dit vergeleken met ceylonkaneel meer van het bioactieve stofje cinnamaldehyde bevat. Maar in Chinese kaneel zit weer veel meer coumarine, een stofje dat bij een  hoge inname schadelijk voor de lever en nieren is (14, 15). Daarom lijkt Ceylonkaneel de beste keuze als je het langdurig dagelijks wil gebruiken als tegengif tegen veroudering. Als je er niet meer dan 6 gram per dag van neemt, zit je veilig.